CleanUpXL
Naar aanleiding van de ramp met de MSC Zoe hebben de Waddenvereniging, Stichting de Noordzee en de Friese Natuur- en Milieufederatie een project gehonoreerd gekregen van de Nationale Postcode Loterij. We werken onder andere samen met Stichting Duik de Noordzee Schoon, BDS-Harlingen en Friendship Offshore BV. De doelstellingen van het project zijn aanvullend op wat al gebeurd: opruimacties door vissers, vrijwilligers en andere organisaties: 800.000 kilo rommel uit zee bergen, de containervaart veiliger maken en leren van deze containerramp. Niemand heeft deze ramp gewild, de kapitein niet, de reder niet, de ladingeigenaren niet en ook de consument niet. Toch is het gebeurd en zijn de gevolgen tot op de dag van vandaag zichtbaar. We hopen gezamenlijk de zee schoner te maken en de lessen die we kunnen leren van de ramp met de MSC Zoe te borgen voor de toekomst.
CleanUpXL de aftrap
Op 10 september 2021 trapten wij af! In de omgetoverde Loods van BDS-Harlingen maakten kennis met het project via filmpjes, posters en presentaties. Alle partners van het project presenteerden hun rol binnen CleanUpXL. En na elke presentatie plakte de partner een puzzelstuk op een imposante foto van het strand direct na de ramp met de MSC Zoe. Uiteindelijk, na het plakken van alle puzzelstukjes, zien we een prachtig schoon strand en zee! Dat is waar we naar toe willen met elkaar! Daarom ruimen we de komende drie jaar zoveel mogelijk 'zooi' op: zowel grote spullen, als kleiner afval.
Projectleider Ellen Kuipers:
"In de wereld zoals we die nu hebben georganiseerd met elkaar, gaan verzekeraar en overheid met elkaar in onderhandeling. Daar gelden spelregels die ik niet ken. Wat ik wel weet dat er heel veel is opgeruimd, maar dat er ook nog best veel lading in zee is blijven liggen. Lading in zee laten liggen is voor ons geen optie, het druist tegen alles in waar we voor staan. Waddenzee is uniek en niet voor niets UNESCO Werelderfgoed, de Noordzee is het grootste natuurgebied van Nederland. De zeeën zijn van groot belang voor miljoenen vogels, zeehonden, vissen en andere dieren, maar ook voor ons!"
Wat we al hebben geleerd
Wat de MSC Zoe ons heeft geleerd is dat er heel veel lading in zee ligt, niet alleen van de MSC Zoe. MSC heeft 3000 km2 zeebodem in kaart gebracht waarop 6000 targets waren gevonden. Wij gaan beginnen met de zee een stuk schoner te maken en hopelijk bergen we 800 ton, de hoeveelheid die niet is teruggevonden tijdens de berging met de MSC Zoe ramp. We geloven dat we reders, bedrijfsleven, verzekeraars, overheden en consumenten ervan kunnen overtuigen dat er iets moet veranderen. Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid die we nu moeten pakken.
Waar kun jij binnenkort helpen?
Iedere dag kan jij helpen! Naast de grotere, georganiseerde opruimacties – die plaatsen we in onze agenda – zijn er meer mogelijkheden om een steentje bij te dragen. Bijvoorbeeld door tijdens je wandeling langs de kust je afval mee te nemen, of wat je tegenkomt op te ruimen. Laat je de gevonden kilo’s ook sponsoren? De opbrengst kan je doneren via: voordewadden.nl. Ook door je bewust te zijn van wat je koopt en/of online bestelt maak je het verschil. Veel producten komen nog steeds in containers naar ons land. Ook als er ‘made in Italy’ op het label staat bijvoorbeeld. Je kan ook helpen door lokaal te kopen, maar ook door jouw favoriete winkels te vragen naar hun inkooproutes. Het gesprek aangaan met vrienden, familie en collega’s. Alle beetjes helpen.
Het waarom
De containerschepen varen er niet voor niets. Er is vraag van consumenten. Van ons. We kunnen onszelf allemaal de vraag stellen: is het normaal dat afval in zee blijft liggen? Wanneer er zwerfafval in de berm van de snelweg ligt, waar ook geen eigenaar van bekend is, wordt door onze overheid opgeruimd. Wij hebben een budget van bijna 2 miljoen gekregen, maar in de afgelopen maanden hebben wij al geleerd dat wanneer je zogenaamd zwerfafval uit zee wilt halen, je bij erg veel verschillende organisaties iets moet afrekenen. Opruimen op zee kost veel, laten we met elkaar zorgen dat er geen afval inkomt. Dan hoeven we het er ook niet uit te halen!
Vragen? Hier een paar antwoorden
We werken in het project CleanUpXL vanaf de start samen met de volgende partners:
Stichting de Noordzee
Stichting duik de Noordzee Schoon
De Friese Natuur en Milieufederatie
BDS-Harlingen
Friendship Offshore BV
CleanUpXL is mogelijk gemaakt door een bijdrage van de Nationale Postcode Loterij
https://www.postcodeloterij.nl/over-ons/nieuws/schenkingwaddenvereniging
Het mooie is dat we gedurende de looptijd van het project steeds meer enthousiaste partners ontmoeten die een rol gaan spelen in het project.
Enkele voorbeelden:
Port of Harlingen
Nesta Shipping
Lectoraat Circulair NHL Leeuwarden
Upp Cycling plastic BV
Bek en Verburg
Vandermeulen metaal
In ons project werken we nauw samen met Rijkswaterstaat. Aangezien zij beheerder zijn van de Noordzee, veel ervaring hebben met bergingen op zee, hebben we regelmatig overleg met RWS.
Ook hebben we van de Hydrografische Dienst onderwaterbeelden ontvangen om ons bergingswerk gemakkelijker te maken.
Verder hebben we te maken met de douane en de Kustwacht om de bergingen goed te laten verlopen.
We werken met ervaren bergers die ook hebben meegewerkt aan de bergingen in opdracht van de reder van de MSC ZOE. Zij kennen de Noordzee goed. Verder hebben we zeevarenden opgeroepen om te melden wanneer zij iets aantreffen op de zeebodem dat niet in zee hoort. Wij krijgen op dit moment veel meldingen van vissers binnen die bijvoorbeeld nog containerdelen tegenkomen. Daarnaast hebben we onderwaterbeelden ontvangen van de Dienst der Hydrografie. Dit is een dienst van de overheid die zeevarenden informeert over vaarwegen, de zeebodem en gevaren onder water. Wij krijgen dus allemaal gegevens (posities) door waar mogelijk afval ligt. Daar varen de bergers naar toe en kunnen met behulp van sonar en onderwatercamera’s bekijken of het er nog ligt en wat er precies ligt.
Ten tijde van de opruimactie van de reder van de MSC Zoe is ruim 3.000 km2 zeebodem in kaart gebracht om de spullen die vanaf dit schip in zee waren beland, op te sporen. Bij het in kaart brengen van dit effectgebied van de ramp zijn 6.000 zogenaamde targets gevonden. Targets zijn oneffenheden die men op de zeebodem ziet. Dit kunnen natuurlijke elementen zijn zoals veenpakketten of stenen die in zee horen, maar ze kunnen ook duiden op objecten die door menselijke activiteiten op de zeebodem terecht zijn gekomen. Dit is veelal scheepsafval (containerdelen, visnetten, ankers, kettingen) of per schip vervoerde lading, maar kan ook waardevol archeologisch erfgoed zijn (scheepswrakken bijvoorbeeld).
Tijdens de opruimactie naar aanleiding van de ramp met de MSC Zoe zijn 1.400 van de 6.000 targets, direct aan het incident gekoppeld en opgeruimd. Dat betekent dat er nog 4.600 targets zijn, waarvan een deel dus nog objecten afkomstig van menselijke activiteitenzijn. Best veel vinden wij. Het is het gevolg van jarenlange scheepvaart ten noorden van de Waddeneilanden.
We zijn het eerste jaar van ons project voorzichtig begonnen. Om reden dat we onbekend zijn met dit werk. We weten van te voren niet wat we tegenkomen en wat voor een kosten hierbij allemaal komen kijken. We hebben 6 en halve dag actief geborgen met een professioneel bergingsschip. De duikers hebben bij 7 verschillende wrakken afval verwijderd en we hebben op Terschelling het strand opgeruimd. Bij elkaar hebben we dit jaar bijna 90.000 kg aan zwerfafval uit zee gehaald.
Het afval dat we bergen wordt allemaal aangeland bij de aannemer BDS-Harlingen. Dit bedrijf heeft ook ten tijde van de ramp met de MSC ZOE al het afval gesorteerd en afgevoerd om als doel om het zoveel als mogelijk te recyclen. Zelfs het zeezand dat mee kwam met de geborgen spullen werd gezeefd en na controle teruggegeven aan de zee. Samen met BDS-Harlingen zoeken wij voor het geborgen afval naar de beste manier om het afval een nieuw leven te geven. (zie blog over Nylon).
Na drie jaar is onze financiering op, maar dan zal de zeebodem nog steeds niet helemaal schoon zijn. Ook zal de containervaart nog niet geheel veilig zijn. Wij hopen dan ook dat we de 3 jaar dat dit project duurt voldoende mensen en organisaties kunnen bereiken die het met ons eens zijn dat het niet normaal is om rotzooi in zee te laten liggen. En dat we samen kunnen blijven opruimen en knokken voor een schone zee.
De twee vaarroutes boven de Waddeneilanden zijn beide gevaarlijk onder bepaalde omstandigheden. Dit is tijdens stormachtige wind uit noordwestelijke richting. Dan krijgen de containerschepen in deze vaarroutes de golven dwars op hun schip. Daarbij komen zeer grote krachten op de containers en de materialen waarmee de containers op hun plek blijven staan. Uit onderzoek dat deze krachten zo groot zijn dat op dit moment er geen materiaal voor handen is om de containers op hun plek te kunnen houden en dus om containerverlies te voorkomen. Dit geldt niet alleen voor de Ultra grote containerschepen zoals de MSC ZOE, maar ook kleinere containerschepen. De zuidelijke vaarroute is gevaarlijker voor hele grote diepstekende schepen is dan de noordelijke vaarroute. De zuidelijke vaarroute is namelijk veel ondieper. Op sommige plekken zijn ondieptes van 16 meter, terwijl sommige schepen al 14 meter diep zijn zonder dat ze heen en weer slingeren. Op deze zuidelijke route kan een groot diepstekend containerschip eenvoudig de grond raken tijdens een storm, met alle gevolgen van dien.
Voor gedetailleerde informatie hierover:
Na de ramp met de MSC ZOE zijn door verschillende partijen onderzoeken uitgevoerd en al deze onderzoeken hebben aanbevelingen opgeleverd. ) Deze aanbevelingen gaan over heel veel verschillende zaken: de technische vereisten voor de containerschepen en sjormateriaal, meer bevoegdheden, middelen en menskracht voor de kustwacht, meer en strengere regels voor de schepen in de vaarroutes, betere risico-analyses, rampenplannen en gecoördineerde samenwerking vrijwilligers met de formele rampbestrijdingsorganisaties enz. Er zijn dus heel veel aanbevelingen gedaan en er vinden vervolgonderzoeken (www.marin.nl/en/jips/toptier) plaats waar organisaties en mensen hard aan werken, zowel nationaal als internationaal. Zo zijn de de gevaar aspecten die uit de onderzoeken blijken breed onder zeevarende gecommuniceerd.
Maar het enige wat er tot dusver echt is gerealiseerd is dat de Kustwacht van zowel Nederland en Duitsland containerschepen adviseert bij gevaarlijke omstandigheden.
