Door: Maarten Verdaasdonk, projectleider Schone Scheepvaart bij Stichting De Noordzee

Terwijl een deel van het afval uit de containers van MSC Zoe nog op de zeebodem ligt of op het strand aanspoelt, wordt het probleem van verloren containers alleen maar groter. In 2022 publiceerde de World Shipping Council, die de wereldwijde containervaart vertegenwoordigt, zorgwekkende cijfers: het aantal verloren containers op zee neemt toe. In de jaren 2020 en 2021 zijn internationaal gemiddeld 3.113 containers per jaar overboord gegaan. Deze nieuwe cijfers tonen aan dat het belang van veilig containervervoer onverminderd groot is.

De scheepvaart is een van de grote vervuilers op zee. Dit komt niet alleen door schadelijke emissies, ook containerverlies is een bron van afval, ook in de Noordzee en Waddenzee. Vier jaar geleden sloegen 342 containers overboord bij de ramp met MSC Zoe. Als projectleider schone scheepvaart bij Stichting De Noordzee, sprak ik afgelopen jaar met een aantal betrokken partijen over oplossingen en de verantwoordelijkheid die iedereen zou moeten nemen. Want alleen samen kunnen we werken aan veiliger containervervoer.

Oplossingen tegen containerverlies zijn noodzakelijk. Bijvoorbeeld strengere regels voor scheepsontwerp en het laden en vastzetten van containers, en de handhaving daarvan. De initiatiefnemers van CleanUpXL zetten zich in om belanghebbende partijen in het containervervoer te informeren over de risico’s van containerverlies en te stimuleren om zelf alvast stappen te zetten die kunnen bijdragen aan minder containerverlies op zee.

Een van die belanghebbende partijen zijn ladingeigenaren. Als klant van de reder zijn zij de partij die het transport inkoopt. Het is interessant om te onderzoeken of ze daarmee ook mogelijkheden hebben om eisen te stellen aan de veiligheid van hun goederen. In het geval van containerverlies zijn het immers de spullen van deze ladingeigenaren die op de stranden of de zeebodem terecht komen en die tijdens opruimacties in ons CleanUpXL project worden opgedoken.

Marktverstoringen en recordprijzen

Daarom ben ik het gesprek aangegaan met een aantal ladingeigenaren, waarbij de bevindingen in mijn infographic over containerverlies leidend waren. Wat mij opviel is dat er de afgelopen coronajaren een ongekende vraag is geweest naar containertransport. Tegelijkertijd zijn er wereldwijd verstoringen geweest zoals de blokkade in het Suezkanaal, geschrapte afvaarten en lockdowns door corona. Door deze combinatie was er regelmatig een tekort aan containers en transportcapaciteit, wat leidde tot overvolle schepen en recordprijzen voor containervervoer.

Een conclusie die we uit de gesprekken trokken, is dat de vraag niet meer is welke prijs ladingeigenaren betalen voor het vervoer van de container, maar of de container überhaupt vervoerd kan worden. Omdat de rederijen door deze situatie bepalender en machtiger zijn geworden, geven de ladingeigenaren die ik heb gesproken aan dat ze momenteel vrijwel geen aanvullende eisen kunnen stellen. Dit artikel van de Correspondent beschrijft dit dilemma heel helder.

Huidige situatie

Aan het begin van 2023 zijn de containerprijzen weer een stuk gedaald. Hierdoor krijgen ladingeigenaren mogelijk meer ruimte om de aanvullende eisen op het gebied van veiligheid bespreekbaar te maken. Wij blijven vanuit Stichting De Noordzee dan ook met alle belanghebbenden in gesprek om tot veiliger containervervoer te komen.

Onze inzet

Er is samenwerking nodig om tot oplossingen te komen. De initiatiefnemers van CleanUpXL pleiten ervoor dat alle partijen in de transportketen van containers samenwerken om containervervoer veiliger te maken. Wachten op aanvullende wetgeving is niet voldoende: sla de handen ineen en loop vooruit voor veiliger containervervoer. Alleen zo kan de hoeveelheid verloren containers op zee worden teruggedrongen.